Emir, bir işin olmasını veya yapılmasını istemektir. Emri karşımızda bulunan (muhatab)a veriyorsak "Emr-i Hazır", karşımızda olmayan (gaib)a veriyorsak "Emr-i Gaib" denir.

Emr-i Hazır

Emir Fiilleri, fiilin muzari halinden yapılır.

نَصَرَ   جَلَسَ   فَتَحَ

يَنْصُرُ  يَجْلِسُ  يَفْتَحُ

1) Muzari fiilin ilk harfi (muzaraat harfi) atılır.

نْصُرُ  جْلِسُ  فْتَحُ

2) İkinci harfin harekesi 'ötre' ise 'ötre'li, değil ise 'kesra'lı elif konur.

اُنْصُرُ  اِجْلِسُ  اِفْتَحُ

3) Son harfin harekesi 'cezim' yapılır.

اُنْصُرْ  اِجْلِسْ  اِفْتَحْ

Başa gelen 'elif' geçiş hemzesidir, cümledeki durumuna göre okunmayabilir.

Sondaki cezimli harf de duruma göre sonrasında gelen kelimeye 'kesra' ile geçiş yaparak okunur.

واِشْرَبْ القَھْوَةَ  :  "Ve işrab elqahwete" değil "Weşrabil qahwete" şeklinde okunur.

قال لىِ أَبِي آفْھَمْ  :  Qâle lî ebiyifyem.

Çekimleri;

اُنْصُرْ : Yardım et. (Erkek)

اُنْصُرا : Siz ikiniz yardım edin. (Erkek)

اُنْصُرُوا : Sizler yardım edin. (Erkek)

اُنْصُرِي : Yardım et. (Bayan)

اُنْصُرا : Siz ikiniz yardım edin. (Bayan)

اُنْصُرْنَ : Sizler yardım edin. (Bayan)

Başında hemze (elif) olan fiillerde;

خُذْ  <--  يَأْخُذُ  <--  أَخَذَ

كُلْ  <--  يَأْكُلُ  <--  أَكَلَ

hemze düşer.

Emr-i Gâib

Muzari fiillerin başına ل  harfi getirilip, fiil cezmedilir. (لامُ الأَمْرِ)

لِيَكْتُبْ كُلُّ طَالِبٍ اسْمَهُ فِي هذهِ الوَرَقَةِ : Her öğrenci ismini bu kağıda yazsın.

لِتَجْلِسْ كُلُّ طَالِبَةٍ فِي مَكَانِھا : Her öğrenci yerine otursun.

لِنَأْكُلْ : Yiyelim.

وَ , فَ , ثُمَّ  vb.den sonra 'Lam' sukun (cezim) olur;

لِيَجْلِسْ كُلُّ طَالِبٍ وَلْيَكْتُبْ : Her öğrenci otursun ve yazsın.

لِنَقْرَأْ قَلِيلاً ثُمَّ لْنَنَمْ : Biraz okuyup sonra uyuyalım.

NEHİY

Bir işin yapılmamasını istemeğe (emretmeğe) yani yasaklamaya denir. Nehiy emrin olumsuzu da denebilir. Bir işin yapılmaması emri karşıdaki kimse (muhatab)den isteniyorsa buna "Nehy-i Hazır", karşımızda olmayan (gaib)dan isteniyorsa "Nehy-i Gaib" denir.

Cümlenin başına gelen لا muzari fiili olumsuz yapar (لا النَّاھِيَةُ), fiil cezmedilir. (Olumsuz emir)

Nehy-i Hâzır

لا تَخْرُجْ : Çıkma.

Muhatap fiillerin çekimlerinde sondaki harf cezimlenir. (Emir fiilinin çekimleri gibidir)

لا تَنْصُرْ  <--  تَنْصُرُ  : Yardım etme. (Erkek)

لا تَنْصُرا  <--  تَنْصُرانِ  : Siz ikiniz yardım etmeyin. (Erkek)

لا تَنْصُرُوا  <--  تَنْصُرُونَ  : Sizler yardım etmeyin. (Erkek)

لا تَنْصُرِي  <--  تَنْصُرِينَ  : Yardım etme. (Bayan)

لا تَنْصُرا  <--  تَنْصُرانِ  : Siz ikiniz yardım etmeyin. (Bayan)

لا تَنْصُرْنَ  <--  تَنْصُرْنَ  (değişmez)  : Sizler yardım etmeyin. (Bayan)

Nehy-i Gâib

لا يَخْرُجْ أَحَدٌ مِنْ الفَصْلِ : Sınıftan kimse çıkmasın.

CEZMU BİT-TALEBİ

Emir yada Nehiy La'sı ile gelen talebin cevabı muzari ve meczumdur. Buna الجَزْمُ بِالطَلَبِ (talep sonucu oluşan cezim) denir. Talebin cevabına (ikinci cümleye) de جَوَابُ الطَلَبِ denir.

اِقْرَأْهُ مَرَّةً أُخْرَى تَفْھَمْهُ : Onu tekrar oku, anlayacaksın. Aynısı şu şekilde de yazılabilir; ( إِنْ تَقْرَأْهُ مَرَّةً أُخْرَى تَفْھَمْهُ )

لا تَكْسَلْ تَنْجَحْ : Tembel olma, geçeceksin.

اِعْمَلْ عَمَلاً صَالِحاً تَدْخُلْ الجَنَّةَ : Salih amel işle, cennete girersin.

اِجْلِسْ نَسْمَعْ الأَخْبَارَ : Otur, haberleri dinleyeceğiz. اِنْ تَجْلِسْ نَسْمَعْ الأَخْبَارَ : Eğer oturursan haberleri dinleyeceğiz.