Çift yarıklı deney olarak bilinen bir deneyde bir parçacık akımı bir ekranın üzerine yönlendirilir. Üzerinde iki uzun ve birbirine paralel yarık buluna başka bir ekran, akım kaynağıyla ilk ekran arasına yerleştirilir. Bu şekilde her parçacık ikinci ekrana ulaşabilmek için yarığın birinden geçmek zorundadır. Bir parçacık ikinci ekrana çarptığında ufak bir iz bırakır yani koyu bir nokta oluşturur. Şaşırtıcı olan şey ise yarıklardan birini kapattığınızda, iki yarığın da açık olduğu duruma göre daha çok parçacığın ikinci ekranda belli yerlere ulaşmasıdır.

Akımı sırf küçük parçacıklardan ibaret olarak gördüğünüz takdirde bu paradoksu anlamak mümkün değildir. Bir parçacık iki yarığın mı yoksa yalnızca bir yarığın mı açık olduğunu nereden biliyor? Her parçacığın geçebileceği iki yarık seçeneği olduğu için, her birinin ikinci ekranda herhangi bir noktaya ulaşma olasılığı da iki katıdır. Bu, iki yarık da açık olduğunda, parçacıkların ekran üzerindeki boş yerlere daha büyük sıklıkta ulaşmaları gerektiği anlamına gelir. Fakat bizim gözlediğimiz bu olmuyor. İki yarık da açıldığında parçacıklar ikinci ekranda kararmış bölgelerin bitişiğinde boş bölgeler bırakıyor.

İki yarıktan birini kapamak parçacıklara seçenek bırakmıyor. Ancak yarığın biri kapatılır kapatılmaz, parçacıklar kararmış bölgeler arasındaki boş alanları doldurmayı başarıyorlar.

İki yarık da açık olduğunda parçacıklar ekrandaki belli yerlere neden gitmiyor? Parçacıklar iki yarık olduğunun “farkındalar” mı? Parçacıkla ilgili hiçbir sıradan, sağduyuya uygun tanımlama parçacığın iki seçenekle karşı karşıya kaldığında sergilediği tuhaf davranışı açıklayamaz. Belki de her parçacığın izleyebileceği iki olası yol, birbirleriyle kesişip kendilerini iptal ediyordur. Veya belki de akımı oluşturan parçacıklar yarıklardan geçerken birbirlerine çarpıyorlardır.

Hayır, aslında bu şekilde olmuyor. Parçacıklar her seferinde yalnızca bir tanesi yarıklardan geçecek şekilde kontrol edilebiliyor. Buna rağmen iki yarık da açıldığında bütün parçacıklar boş alanlardan kaçıyor. Belki de bu deneyin başka bir açıklaması vardır.

Evet, var. Parçacıklar yarıklardan geçerken parçacık değil dalga olurlar. Dalgalar da birbirleriyle kesişirler. Aslında her parçacığın bir dalga boyu olduğu ve dalga girişimi denilen bir olay gerçekleştiği göz önüne alındığında, ekrandaki boş alanları açıklamak kesinlikle mümkündür. Bu da parçacığın ilk tanımlamasında bir hata olduğu anlamına gelir. Onlar hiç de “parçacık” değil, dalgadır.

Kaynak : Kuantum Bilmecesi - Fred Alan Wolf